Wednesday 15 October 2014

रतनगड ते हरिश्चंद्रगड भाग २

कुमशेत हून पुढे. . . . 

सकाळी लवकरच उठलो. गावातल्या बायकांची झर्यावर पाण्यासाठी लगबक सुरु होती. आम्ही आमच आवरून घेतल. आजीकडे चहा मारला आणी नाश्ता पेठेची वाडी करायचा ठरवून नीघालो. आजच आम्हाला पेठेचीवाडी आणी पाचनई एवढच माहीत होत. अजून एक गोष्ट ब्रिटिशांनी त्यावेळी साम्रद गावा पासून पाचनई पर्यंत पायवाट रस्ता बनवलेला त्याचे milestone दगड अजून आहेत. काल पासून मी तेच शोधत होतो. पण अजून भरपूर surprises होती आमच्या रस्त्यात. 
 
मुळा नदी

 कुमशेत हून शिरपुंजे कडे जायचा रस्ता पकडायचा आणी वाटेत उजवी कडे टेकडी वर जायचं. टेकडीवर आलो. डाव्या बाजूला घनचक्कर दिसत होता. 
Milestone pic courtesy Amey
या टेकडीवरच तो दगड भेटला. SAMRAD १२ आणी PACHNAI ६. दगडाची रचना बघून तो ब्रिटिशानी च केला असेल असे दिसून येते. तीथे थोडी फोटोग्राफी झाली. 

पुढे अजून अचंभित करणारे ठिकाण आमची वाट बघत होते. मुळा नदीची Valley. टेकडीवरून कडेला आलो तर खाली मुळा नदी वाहत होती. हिरवी गच्च भरलेली Valley आणी उथळ पाण्याने वाहणारी मुळा. दृश्य अगदी डोळ्याचे पारणे फेडणारे होत. आम्ही लगेच खाली निघालो. खाली मुळेला दुसर्या बाजूने अजून एक ओढा येउन मीळत होता. हे Location एकदम Perfect होत. 
मी पहिलेल एक सुंदर ठिकाण. शहरापासून दूर शांत निवांत आणी बेछूट झालेल्या पर्यटकांपासून Totally Unspoiled. त्या नदी किनार्याने पुढे निघालो. नदीत छोटे छोटे धबधबे आणी रांजणखळगे होते. पुढे दुसर्या टोकाला अजून तीकडच्या अंगाने येणारा ओढा मीळत होता. नवीन नवीन ठिकाणे Explore करण्यात हीच मजा असते. आपल्या कडची ठिकाणे ही सुंदर आहेत. तीथे अजून पैसे वाले पोहोचले नाही म्हणून तरी ती सुखरूप आणी त्याचं सौंदर्य टिकवून आहेत. 


दुसर्या संगमापाशी गावकर्यांनी छोटा बंधारा बांधून पाणी अडवलेला. त्या छोट्या बांधलेल्या तळ्यात सोनकळीची फुले मस्त बहरून आलेली. मांडलेल्या दगडातून पाणीही एका लयीत पडत होत. पुढच्या वेळी इथेच कॅम्पिंग करायचं हे केव्हाच फीक्स झालेला. पाय नीघत नव्हता पण पाचनई हून १० वाजेची राजूर ची बस पकडायची होती. 

समोरची टेकडी चढून पेठेची वाडी ला आलो. भूक लागलेली. इथे मंदीरात बसून शेव कुरमुरे फरसाण मीक्स करून भेळ केली. 
दरवाज्या वरचे नक्षी काम
 इथून पुढे proper गाडी रस्ता आहे. त्या रस्त्याने चालताना वाटल आता काय संपला ट्रेक. पाचनई पर्यंत हाच रस्ता धरायचा. पण कोणास ठाऊक सह्याद्री कडे नेहमीच देण्या सारख असत. भटक्यांसाठी त्याची ओंजळ नेहमीच भरलेली असते. समोर एक छोटासा किल्ला आहे. त्याला वळसा घालून आम्ही पलीकडे आलो. समोर रस्ता बघीतला तर तो फार वळसा घेत जात होता. बरोबर जाणार्या गुराख्याला रस्ता विचारला तर तो म्हणाला हे इथून खाली उतारा अर्ध्या तासात पाचनई. अगदी हौस म्हणून आम्ही डोंगराची वाट धरली आणी दरीत उतरलो. परत झाड बाजूला सारत रस्ता कापायला लागलो. तो भीडू तर गुर चारायला निघून गेला. आता रस्ता शोधण्याची पाळी आमच्यावर आलेली. त्याचा माहीती प्रमाणे ओढा cross करायचा होता. थोड पुढे आलो तस ओढा आला. मग काय परत विसावा, कॅमेरा तर बाहेर निघणारच होता. डोंगराच पाणी पोटभर पीलो आणी पुढे निघालो. Pilot ट्रेक करताना रस्ता शोधता शोधता अचानक अश्या ठिकाणी येतो की आपण कधी ऐकल नव्हत आणी विचारही केला नसतो. 



आम्ही असच शोध घेत असताना एका बाजूला खाली उतरलो तर आमच्या समोर एक मोठ तळ आणी त्या पुढे ३ धारेत विभागलेला एक सुंदर धबधबा. आमच्या प्लान मध्ये हे नव्हतच. आम्ही क्षणात पाचनई, १० वाजेची बस , चुकलेला रस्ता सगळ विसरलो आणी म्हटलो की यार एक डुबकी तो बनती हे. आजची अंघोळ ही बाकी होती. तळ जास्त खोल नव्हत पण त्यात पोहू शकत होतो. पोहत पोहत धबधब्या पर्यंत आलो. पाण्याचा force खूप होता. त्याचा खाली उभ राहील तर अंग अगदी शेकून निघत होत. Natural Massage. तीथे मनसोक्त पोहन झाल. आणी अर्थात फोटो. ट्रेक सुरु झाल्यापासून कपडे तेच होते. घामाचा सुवास येत होता. इथेच कपडे बदलले. आणी वर आलो. आम्ही जीथून खाली गेलो तीथूनच एक सरळ रस्ता जात होता. तीकडे गेलो. खालच्या धबधब्याला जाणारा झरा लागतो. त्या झर्याकडे बघून वाटत नव्हत खाली इतका सुंदर नजारा असेल. त्या रस्त्याने वर आल्यावर एक पठार लागत. ते चालून गेल्यावर पुढे माणसांचे आवाज येत होते. तीथे परत हाका हाकी झाली. त्यांनी आम्हाला बघीतल आणी बरोबर रस्ता दाखवला. तीथून अगदी १०
मिनिटावर पाचनई होत. १२ वाजलेले. आमची बस तर गेलीच होती. तीथल्या हॉटेल मध्ये जंगलातल्या रानमेव्याचा अर्थात करवंद आणी जम्भूलाचा juice घेतला. 

सगळे ट्रेक भीडू relax होत होते. समोर हरीश्चंद्रगड होता. केदारेश्वर आणी कोकणकडा खुणावत होत पण या प्लान मध्ये ते include नव्हत. मागे बघीतल तर सह्याद्री ची अफाट range दीसत होती. आम्ही चालून आलेली रांग. रतनवाडी . . . रतनगड … कात्राबाई करत , कुमशेत पेठेची वाडी . . . मुळा नदी आणी मग पाचनई. एक मस्त range ट्रेक झालेला. आता घरची चाहूल लागलेली. लवकर पोहोचायचं होत कारण उद्या office होत. तीथे राजूर पर्यंत जायला जीपची Inquiry केली. दुसर काही साधन नसल्याने आम्हाला special जीप करावी लागली. त्यातून जाताना असाच एक मनात विचार आला की काल पण शेंडी ते रतनवाडी special जीप आणी आज पण. TTMM असलेला हा budget ट्रेक होता, पण त्यात कात्राबाई ने आमच्या खीशाला चांगलीच कात्री लावली होती. तरी गाठीला तीने एक मस्त अनुभव आणी एक perfect weekend दीला. 
कात्राबाई पास अगदी मस्त. . . .

कात्राबाई पास

रतनगड हून पूढे.


इथून पुढचा रस्ता कोणालाही ठाऊक नव्हता. या पूढची माहिती सगळी ऐकीव होती. Pilot ट्रेक ची एक मजा असते. ग्रूप मधले सगळे रस्ता शोधण्यासाठी डोक लावत असतात आणी त्यांचा कडचे Intelligent कौशल्य पणाला लावत असतात. तसा हा रस्ता चांगलाच मळलेला आहे. वाटेत भरपूर पायवाटा येतात. पण आपण उजव्या बाजूची वाट सोडायची नाही. हा रस्ता अग्निबाण सुळक्याला वळसा घालून जातो. 

मागे वळून बघीतल तर रतनगड, खुट्टा, AMK, आणी कळसुबाई range दिसत होती. आता कात्राबाई च जंगल सुरु झालेलं. पावसामुळे वाटेत भरपूर झाडे उन्मळून पडले होते. एका झर्या पाशी विश्रांती थांबा घेतला. पाण्याचा बाटल्या होत्या आमच्या कडे. पण ट्रेकर ची तहान ही फक्त अशा झर्यांच्या पाण्यानेच भागते.  येताना फळांचा जीन्नस आणला होता. आमच्या मागून एक आजोबा येत होते. त्यानाही आमच्या खाऊगल्लीत सामाऊन घेतल. त्यांच्याशी थोडी रस्त्याची विचारपूस केली आणी पुढे नीघालो. जस जस आम्ही खिंडी कडे चढत जात होतो तस जंगल फार दाट होत चालल होत.
करवी
आम्ही अग्निबाण सुळका क्रॉस करून आलो होतो पण दाट झाडीमुळे काहीच कळत नव्हते. कात्राबाईच घनदाट जंगल आतापर्यंत ऐकून होतो ते आता प्रत्यक्षात अनुभवत होतो.

ट्रेक सुरु होऊन ४ तास झालेले. खिंडीजवळ पोहोचत आलो होतो. इथले सह्याद्रीचे कडे आणी डेरेदार झाड बघून धडकीच भरत होती. इथून झिग zag करत रस्ता सुरू झाला की समझायचं खिंड जवळ आली. रस्त्याने जंगली प्राण्याची विष्ठा दिसली. कोणाची होती काही समझले नही पण core जंगल असल्याने बिबट्याची भीती होतीच. मी ती खिंड चढू लागलो. थकवा जाणवत होता आणी भूकही लागली होती. पण तीथे थांबणे शक्य नव्हते. कारण जंगली प्राण्याची भीती होतीच आणी घनदाट रस्ता काही संपत नव्हता. तो चढून वर आलो. सह्याद्रीतला नीसर्ग कसा क्षणात रूप बदलतो याचा अनुभव भटकताना नेहमी येतो. खिंडीत घनदाट झाडी होती. आणी वरती Daughter of Sahyadri म्हणून ओळखली जाणारी कारवी च अख्ख रान होत. पूर्ण  पठार कारवी ने भरून होत. अगदी हिरवागार पट्टा दिसत होता. 


त्या करवीतून रस्ता शोधत शोधत पूढे नीघालो. आता कात्राबाईच मंदीर शोधायचं होत. मागे वळून पाहील तर अख्ख भांडारदरा जलाशय आणी अफाट सह्याद्री पसरलेला होता. तीथून Bird Eye View भेटत होता. डाव्या बाजूला अग्निबाण रतनगड आणी रतनवाडी यांचा मागमूसही दिसत नव्हता. खूप मोठा पट्टा cover झाला होता. कारवी च्या झुडपातून बाहेर आलो. इथे मला पहिल्यांदाच दोन्ही प्रकारची कारवी दीसली. Baby कारवी जे छोटास झुडूप असत आणी नेहमीची करवी जी जवळ जवळ १०फूट उंच असते. 

उजव्या बाजूला एका झाडाच्या शेंड्याला उन्हा पाण्याने आणी बोचर्या हवेने निर्विकार झालेला भगवा फडकताना दिसला. तेच हे कात्राबाईच मंदीर. इथून खाली उतरताना ३ रस्ते लागतात मधला खाली \कुमशेत ला जातो आणी उजवा कात्राबाई मंदिर आणी कात्राकड्या वर जातो. मंदिराकडे आलो आणी पाठीवरच ओझ झटकल. 


कात्राबाई   

झाडाच्या बुंध्याला शेंदूर फासलेला, ४/५ दगड व्यवस्थीत रचलेले आणी कोण्या एका मूर्तीकाराने दगडातून घडवलेली कात्राबाई. मन अगदी प्रसन्न झाल. दिवाबत्तीची केलेली छोटीसी सोय. आणी गावकर्यांनी देवीची खाणा नारळाने भरलेली ओटी. देवी साठी बांधलेली हिरव्या बांगड्याची चूडी. कोण्या भटक्याने मंदिरासाठी वाहीलेले १/२ रुपयाचे नाणे. आणी मंदीर ओसरीवर बसून अंगावर घेतलेला सह्याद्रीचा भन्नाट वारा. कूठे तरी वाचलेलं मंदिराला देवपण हे तीथल्या वातावरणाने येत. ऐन नवरात्रीत कात्राबाई च्या अश्या दर्शनाने मन भरून आल.  
नेहमी मी मंदीरात जायचं टाळतोच पण अश्या ठीकाणी आल्यावर दोन क्षण तरी विसावा घेतो. काही तरी असत जगात ज्याला आपण देव म्हणतो. आणी अश्याच ठीकाणी निसर्गाच्या त्या शक्ती जवळ आल्याचा भास होतो. 

बाहेर आलो आणी जोरात शिट्टी घुमवली. सवंगड्यांची यायची वाट बघत होतो. एकमेकांना हाक हकी झाली. सगळी मंडळी जमा झाल्यावर कात्राबाई सोबतच जेवण उरकल. सचिन ने घरून डबा आणलेला होता. आम्ही चौघ लगेच तुटून पडलो. ओसरीवर ची झालेली घाण लगेच झाडून काढली. time खूप झालेला म्हणून कात्रा कडा cancel केला. 
मधला रस्ता पकडून उतरायला सुरुवात केली. हा रस्ता वळण घेत घेत फार कडयाने जातो. आता समोर कुमशेत चा कोंबडा दिसायला लागला होता. रात्री वस्ती साठी कुमशेत गाठायचं होत. या बाजूला पण कडे कपार्यातून झरे वाहतच होते. अशाच एका झर्यावर refresh झालो. खाली आलो तस भात शेती लागली. 

 इथून सरळ रस्ता होता. उजव्या बाजूला आजोबा डोंगर खूणावत होता. वाटेत गुर चारायला आलेल्या आजींशी गप्पा मारल्या. त्या कुम्शेतच्याच. सोनाबाई त्याचं नाव. त्यांनी गावाचा रस्ता दाखवला. आम्ही शाळेत पोहोचून bags उतरवल्या. 



सूर्यास्ताची वेळ आलेली. दिवसभर सोबत असणाऱ्या सुर्यानारायानाला राम राम म्हणून रात्रीच्या जेवणाच्या तयारीला लागलो. 

Dinner चा मेनू होता Maggy. चूल बनवायची होती. काम वाटून घेतली. एकाने लाकड गोळा करायची एकाने झर्यातून पाणी आणायचं आणी एकाने सामानाची जुळवाजुळव करायची. आमची Maggy बघायला आज्जी बाई हि आल्याहोत्या. कोणास ठाऊक त्यांना कौतुक ही वाटत होत. त्यांनी नंतर आम्हाला घरातून भातही बनून आणून दिला. त्यांच्याशी आमची चांगलीच मैत्री झालेली. त्यांच्याशी मस्त गप्पा रंगल्या होत्या. जेवण झाल्यावर शेकोटी पाशी शेकत बसलो. रात्री चांदण मस्त पडलेला. चांदण्यांनी भरलेल्या आकाशात मस्त एक चक्कर मारली. आणी थोड्या वेळाने आम्ही शाळेच्या आवारात गुडूप झालो. 
आता उद्याचा प्रवास होता पेठेची वाडी हून पाचनई

Tuesday 14 October 2014

रतनगड ते हरिश्चंद्रगड via कात्राबाई पास भाग १

अगदी सुरुवातीला या ट्रेक बद्दल वाचले होते. तेव्हा पासूनची इच्छा होती. मध्ये रतनगड आणि हरिश्चंद्रगड स्वतंत्र करून झालेले. पण मधल्या कात्राबाई पट्ट्याचा काही योग नाही आला. म्हणूनच या परिसरात भटकंती करावी असा वटहुकूम काढला. नवरात्री मधला वीकेंड ठरवला. आणि TTMM ट्रेक करायला मावळेही तयार झाले. मी शुक्रवारी रात्री पुणेहून नाशिक इगतपुरी असा प्रवास केला आणि बाकी मंडळी थेट इगतपुरीला भेटली.

वेगवेगळे आलो असलो तरी आम्ही सगळे सकाळी ४ ला इगतपुरी touch होतो. तिथून सकाळी ५ ची शेंडी साठी बस होती. तोपर्यंत बस stand वर डास मारत बसलो. रात्रीच्या प्रवासामुळे कोणाचीही झोप झालेली नव्हती. म्हणून बस मध्ये सगळ्यांनी separate seat पकडून डुलक्या काढून घेतल्या. पण जशी उजाडतीची किरणे लागली तस सह्याद्री च सौंदर्य दिसायला लागल. खाली उतरलेले ढग…… कोवळ्या किरणांमध्ये चमकणारे दवबिंदू. आणि उजाडतीच्या रंगात रंगलेले आकाश. चालू बस मधून ते द्रुश्य कॅमेरा मध्ये घेण्याचा मोह काही आवरला नाही. नवरात्री चे दिवस होते. बस मध्ये थोडी गर्दी हि होती. ही सगळी मंडळी कळसुबाई ला देवीच्या दर्शनासाठी उतरली. तेथून थोड्याच वेळात शेंडी ला आलो.
भंडारदरा धरण

सकाळची वेळ होती. गाव तस अजून पूर्ण जाग व्हायचं होत. समोर एक जीप वाला होता. रतनवाडी बद्दल विचारले. पैसे ऐकून आम्ही शांत बसलो. जेट्टी बोट अजून यायला time होता म्हणून धरणावर आलो. Backwater पूर्ण धूक्यात होत. भांडारदर्याला आता पर्यंत भरपूर दा आलो होतो. पण सकाळच हे सौंदर्य प्रथमच बघत होतो. 
 वेळेचा सदुपयोग म्हणून अंघोळ करावी असा विचार केला. स्विमिंग पूल आणी नदी मध्ये याआधी हात आजमावला होता. धरणात पहिलीच वेळ होती. सकाळची थंडीही बोचत होती पण जस पाण्यात शीरलो तस उबदार वाटायला लागल. तीथे स्वीम्मिंग आणी फोटोग्राफीच कौशल्य दाखवल्या नंतर परत stand कडे आलो. नाश्ता केल्यावर गाडीवाल्याशी थोडी bargaining करून रतनवाडी कडे निघालो. रस्ता मस्त पूर्ण धरणाला वळसा घालून जातो. वाटेत अमेय ने चालू गाडीत माझा एक मस्त फोटो घेतला.
अमृतेश्वर मंदीर आणी पाठीमागे रतनगड

रतनवाडीस आलो. पुष्करणी चांगलीच पाण्याने भरलेली होती. पण उनाड पर्यटकांनी त्यातही बाटल्या आणी कचरा केला होता. निसर्ग सौंदर्याचा आनंद घेत असताना त्याच पावित्र्य राखायच कोणालाही वेळ नाही. रतनवाडी च अमृतेश्वर मंदीर आणी पुष्करणी भारतीय स्थापत्य कलेचा एक सुंदर उधाहरण आहे. अमृतेश्वराच दर्शन घेऊन ट्रेक ची सुरुवात होणार होती. रतनगड ट्रेक च हेच वैशिष्ट्य आहे. सुरुवातीलाच अमृतेश्वाराने दर्शन दिल्याने ट्रेक निश्चितच सुंदर होणार होता. रतनवाडी हे भंडारदरा backwater मधल एक टुमदार गाव. मंदिरामागुनच अमृतवाहिनी म्हणून\ओळखली जाणारी प्रवरा नदी खळखळत जाते.

नदीच्या काठाकाठाने ट्रेकला सुरुवात केली. नदीच पात्र ३/४ वेळा पार कराव लागत. डोंगराच्या बंधाबंधाने केलेली भातशेती आणी नागमोडी वळणे घेत वाहणारी प्रवरा मन प्रसन्न करत होती. चालताना मागे केलेल्या रतनगड night ट्रेक ची आठवण येत होती. सूर्य वर आल्याने चालताना चढावर धाप लागत होती. २/३ stop घेत घेत कात्राबाई कडे जाणार्या point कडे आलो. इथून वर जाणारा रस्ता शीडी मार्गे रतनगडा वर जातो. आम्ही रतनगड बायपास करून कात्राबाई चा रस्ता धरला. थोड पुढे आल्यावर २ मोठे कुंड दिसतात. हे ठिकाण प्रवरेचा प्रतीकात्मिक उगम म्हणून ओळखले जाते. 
या पुढे पूर्णपणे आमचा pilot ट्रेक सुरु होणार होता.